Tutkularını Takip Et!

"Senaristlerin ne yazması gerektiği" ile ilgili bir yazım var aşağılarda bir yerde. Yazının girişinde,

böyle bir cümleyi sarfetmenin bile çok tehlikeli olduğunu söylemiştim. Çünkü senarist, "sana ne,

istediğimi yazarım" şeklinde bir yanıt verebilir.

Aslında benim söylemek istediğim tam da buydu: İstediğini yazmak.

Bu konuyu tekrar gündeme getirmemin bir sebebi var. O da, yakın zamanda izlediğimiz yerli filmlerin

senaristlerin tutkulu olduğu şeyleri yansıtmaması. Bu yazıda bu durumun olası nedenlerini ele

almak istiyorum.

Önce şu saptamayı yapmam gerek: Bu ülke insanlarının maruz kaldığı formel (okulda verilen) eğitim ile

formel olmayan (okul dışında, ailede, arkadaş topluluklarında vb. verilen) eğitimde, insanların kendi

gerçek istekleri ile bağlantıları koparılır.

Şimdi bu ne demek? diye soracaksınız. Şu demek:

Her insanın, karnının ne zaman acıktığını, ne zaman uykusunun geldiğini, ve benzeri bedensel

ihtiyaçlarını bildiği var sayılır. Bu ihtiyaçlar o kadar doğal kabul edilir ki bunlarda herhangi bir şaşmanın

olabileceği düşünülmez. "Ne demek yani canım! Bir insan karnının acıktığını bilmez mi?" denir.

Oysa, davranışçı psikolojinin çok net bir biçimde gösterdiği üzere, şaşmaz dediğimiz bedensel

fonksiyonların kıblesini şaşırtmak son derece mümkündür. İnsanların biyoritmlerinin bozulmasının

yanı sıra, "normal"de zevk veren şeylerin iğrenç, "normal"de iğrenç olan şeylerin zevk verir hale

gelmesi gayet olasıdır. İnsanlar yemekten tiksinebilir hale getirilebilir (bkz. Anoreksia Nervosa Blumia).

Bedene acı veren uygulamalardan zevk alınması sağlanabilir (bkz. Sado-Mazoşizm).

İnsanların "ruh"ları, bedenlerinden daha fazla telkine açıktır. Belirli bir miktar baskı ya da telkinle,

insanların ruhsal itkilerini ("impuls") yönetebilirsiniz. (Reklamcılar ve siyasetçiler temelde bu gerçekten

yola çıkarlar). İnsanlara istedikleri şeyleri unutturabilir, istemedikleri şeyi istediklerini

zannettirebilirsiniz. Hele bu son söylediğim, reklamcılar tarafından bire bir kullanır.

Hepimiz aynı eğitim tezgahından geçtik, geçiyoruz. Bu nedenle hepimiz aynı şekilde "gerçek"

isteklerimizden belirli bir ölçüde koparılmış haldeyiz. Ve bu koparma süreci hala devam ediyor. Neyin iyi,

güzel, istenebilir bir şey olduğunu bebekliğimizden beri birileri bize söylüyor: anne, baba, arkadaşlar,

okulda öğretmen, askerde komutan, televizyondaki spiker ya da reklam güzeli, gazetedeki yazar...

Herkes zihnimize bir şekilde şekil vermeye çalışıyor.

Peki bunların senaristlerin ne yazması gerektiği ile ne ilgisi var? Şu ilgisi var:

Kendi içinizden gelen cılız istek seslerini toplumun baskısıyla göz ardı ederseniz, bir süre sonra bu

sesleri duyamaz olursunuz. Başkalarının size yaptığı telkinleri gerçek istekleriniz zannedersiniz.

Ama istek zannedilen böyle bir telkinden yola çıkarak yazacağınız bir senaryo ya yarım kalır, ya da

hakiki bir istekle yazılmış senaryoların içerdiği pırıltıyı ve yaratıcılığı içermez.

Bu sesler, kulak verildikçe güçlenir, kendisini daha güçlü bir biçimde ifade etmeye başlar. İnsan

ruhundaki bu isteklerin besini, onların dinlenmesi, ve belirttikleri şeylerin yerine getirilmesidir. Böylece

bu istekler güçlenir, akıl almaz yaratıcılıkta ürünler verilmesine neden olur.

Ama günün modalarına kapılanlar, bu güçlü yaratıcılık pınarından faydalanamaz. "Ben de Tuna

Kiremitçi gibi yazarım" diyerek bilgisayarın karşısına oturan adam, Tuna Kiremitçi'den deflarca kötü

ürünler verir. (Bunun "ne kadar" korkunç olabileceğini tahmin edebiliyor musunuz!). Önemli olan, kendin

gibi yazmaktır. "Ahmet Toprak" gibi yazmaktır - eğer adamın adı Ahmet Toprak ise.

İyi senaryolar ancak ve ancak böyle ortaya çıkar: İnsan ruhundan fışkıran bir tutkuyla. Tabii ki bu

tutkuyu, başarılı senaryolarda görülen teknik özelliklerle harmanlamak gerekir. Ama senaryonun

malzemesi bu tutku olmalıdır. (Not: Nevrozlarınızı tutkularınızla karıştırmayınız. Bu da ayrı bir yazı

konusu)

Özetle iyi senaryo, sadece tutkulu karakterler değil, tutkulu yazarlar da gerektirir.