Senaryo Yazarken Dikkat Edilecek Hususlar

Senaryo metinleri, diğer metinlerden çok belirgin bir biçimde ayrılırlar. Diğer metinlerde olan bazı şeyler

onlarda yoktur, onlarda olan bazı şeyler de diğer metinlerde bulunmaz. Senaryoların genel özelliklerini

madde madde inceleyelim:

* Perdede görülmeyecek ya da duyulmayacak hiçbir şey senaryoya konmaz.

Sinema görsel ve işitsel bir medyadır. Bu nedenle senarist, perdede görülecek şeyleri betimlemekle ve

işitilecek şeyleri yazmakla yükümlüdür. Bunun dışında hiç bir şeyi senaryoya yazmamalıdır.

• Karakterlerin hissettikleri

• Karakterlerin düşündükleri

• Perdede duyulmayan ya da görülmeyen olaylar

senaryoya yazılmaz. Örneğin şöyle bir cümleyi, profesyonel bir senaryoda göremezsiniz:

"X, hayatın dayanılmaz ağırlığından kaynaklanan sıkıntıyı, bütün hücrelerinde hissetti."

Bir yönetmen bir senaryoyu eline alınca kendine şu soruyu sorar: "Bu okuduğum şeyi en etkili bir biçimde

perdeye nasıl yansıtabilirim?"

Yukarıdaki cümleyi ele alalım. Yönetmen, şunlardan hangisini perdeye aktarabilir ki?

• hayatın ağırlığı?

• bu ağırlığın dayanılmazlığı?

• sıkıntı?

• sıkıntı hisseden hücreler?

Görüldüğü gibi bunlardan hiçbiri kameranın önüne konup filme alınamaz. Bu nedenle de senaryoda yer

almamalıdır. Ama şöyle bir cümle, bir senaryoda bulunabilir:

"X'in yüzünde, yıllardır yaşadığı sıkıntıyı belli eden bir ifade belirdi."

İşte bu cümle yönetmene kaydedebileceği, oyuncuya da canlandırabileceği bir malzeme sağlamaktadır.

Bu nedenle bir senaryoda bulunabilir.

Şu cümle de iyi yazılmış bir senaryoda kendine yer bulamaz:

"Z, babasını çok küçük yaşta kaybettiği için, yaşlı adama karşı bir yakınlık hissetmişti."

Eğer senaryonun bir başka yerinde, görüntüyle ya da diyalogla, Z'nin babasını kaybettiğini izleyiciye

anlatmıyorsak, yukarıdaki cümlenin hiçbir biçimde senaryoda yer almaması gerekir.

Ama şöyle bir cümle olabilir:

"Z, babasını küçük yaşta kaybetmiş çocuklara özgü bir sertlikle, kapıda duran adamlara baktı."

Burada bir bilgi verilmiyor, bir davranışın tarzı (stili), benzetme yoluyla anlatılıyor. Bu cümle, Z'yi

canlandıracak oyuncuya karakterin gözle görülür bir yönü hakkında bilgi sağlıyor.

* Senaryolar diyaloglardan ve tasvirlerden (betimleme) oluşur. Diyaloglar, karakterlerin

söyledikleri sözlerdir. Tasvirler ise ya mekanları betimler ya da karakterlerin hareketlerini anlatırlar. Bir

örnek:

Sıvı nitrojenin akışı durur ve buharlaşma başlar. Nitrojenin neden olduğu soğuğun hemen kıyısında duran

Terminatör, buzdan bir heykele dönmüş T-1000’i açık seçik görebilmektedir.

45’lik tabancasını çıkarır.

TERMINATOR

Hasta la vista, bebek.

BAM! Tek kurşun, T-1000’i milyonlarca ufak parçaya ayırır. Parçacıklar 7-8 metrelik bir alana dağılırlar.

Terminatör, sonuçtan memnun olmuş bir halde silahını indirir.

Bir tatile ihtiyacı var gibi görünmektedir.

(“Terminator 2: Kıyamet Günü” senaryosundan, sahne 194 F-G)

* Senaryo formatlarını bilseniz iyi olur. İki ana format vardır. Biri Fransız, diğeri Amerikan. Fransız

formatından sayfa ikiye ayrılır ve sol tarafa görüntüler, sağ tarafa ise sesler ve konuşmalar yazılır.

(Şahsen pek tutmadığım bir biçimdir, insanın kafasını tenis maçı seyreder gibi bir sağa bir sola doğru

oynatması gerekir).

Bir de Amerikan formatı vardır. Burada görüntüler ve diyaloglar alt alta yazılır. (Bence çok daha

“okuyucu-dostu” bir formattır).

Daha fazla bilgi için Feridun Akyürek’in kitabına bakmanızı tavsiye ederim.

* Tasvirleriniz çok uzun olmasın. Amerikan tarzı yazılmış bir senaryoda, çok ama çok gerekmedikçe

tasvirleriniz 4 satırı geçmesin.

Senaryonuzun film haline dönüşmeden önce bir çok kişi tarafından okunacağını unutmayın. Çok uzun

bloklar halindeki (örneğin 10-15 satırlık) tasvirler okuyucuda büyük bir sıkıntı yaratır. Böyle uzun

tasvirleriniz varsa bunları 3-4 satırlık paragraflara bölmenizi tavsiye ederim. Böylece okunmaları (ve

beğenilmeleri!) çok daha kolay olur.

* Tasvir cümleleriniz genel olarak “geniş zaman”da olsun. Yani “yapar, eder, gider, koşar, kaldırır,

ateş eder” gibi.

* Senaryonuz (Amerikan formatında) 130 sayfadan uzun olmamalıdır. Genelde 1 senaryo sayfası

1 film dakikasına denk gelir. Bu durumda 130 sayfalık bir senaryo aşağı yukarı 2 saatlik film eder.

Senaryonuz 200 sayfa ise, bir “yeniden yazımı” kesinlikle düşünmelisiniz.

* Senaryo hakkında bilgilenmenin en iyi yolu senaryo okumaktır. Eğer İngilizce biliyorsanız

http://www.script-o-rama.com/snazzy/dircut.htmladresinden senaryoları indirip her gün 10-15 sayfa

okumanızı tavsiye ederim. Bu uygulamayı, bir çok senaryo kuramı kitabından çok daha faydalı

bulacağınızdan eminim.